Les 2 De ideale Bataafse staat

Aan het Volk van Nederland

Deze les gaat over het Nederlanderschap in 1781. In de nacht van 25 op 26 september van dat jaar werd vanuit geblindeerde koetsen bij honderden mensen in tientallen steden en dorpen een anoniem bezorgd, met als titel Aan het Volk van Nederland. Het was gesteld in de vorm van een brief, waarin een appel gedaan werd op dit volk. Het in één nacht op zo grote schaal verspreiden bij vooraanstaande burgers, en boekhandelaars moet in die tijd een enorme organisatie zijn geweest. Maar vooral door de inhoud ervan is het niet verwonderlijk dat Aan het Volk van Nederland een schok teweegbracht. De tekst was ronduit opruiend. De autoriteiten reageerden dan ook fel op Aan het Volk van Nederland. Er werd door de Staten van Gelderland en van Utrecht een beloning van honderd gouden uitgeloofd voor aanwijzingen die de schrijver van dit ‘allersnoodst lasterschrift’, zoals het in Utrecht werd betiteld, konden traceren. Amsterdam deed daar nog eens zesduizend gulden bovenop. Bovendien zou in Amsterdam het bezit, het nadrukken of verspreiden ervan bestraft worden met verbanning. Dat mocht niet verhinderen dat het in korte tijd minstens tien keer in vermoedelijk zeer grote oplagen werd herdrukt! Kennelijk sprak het een grote groep mensen aan.
 
Tot welke mensen richtte de schrijver zich met ‘het Volk van Nederland’? Waren dat alle ingezetenen van de in 1781? Vrouwen én mannen? Mensen van alle leeftijden? én burgers? Stedelingen én mensen van het platteland? Hoorden de zuidelijke staten, die niet waren vertegenwoordigd in de , daar ook bij? En de inwoners van Drenthe?
 
De vraag wie de anonieme schrijver precies bedoelde met ‘het Volk van Nederland’ is wellicht te beantwoorden door de tekst te lezen. Je komt dan al gauw terecht bij de Batavieren en wat – naar de mening van de schrijver – de link was tussen de Batavieren en dit Nederlandse volk. Om de tekst van het beter te kunnen begrijpen moet je eerst iets weten over de staatkundige en economische situatie van het Nederland van toen. Het blijkt namelijk een wapen in de strijd voor een Nederlandse democratie die gebaseerd werd op de oude Bataafse staatsinrichting.

Pamfletten, ook wel vlugschriften of vliegende bladen genoemd, bestonden sinds de uitvinding van de boekdrukkunst. Je kunt ze beschouwen als de voorloper van de krant. Door een pamflet was het mogelijk om snel en op grote schaal actuele berichten te verspreiden in beknopte vorm, dus goedkoop. Niet alleen actuele berichten konden worden doorgegeven. Al snel gebruikte men deze manier ook om propaganda te maken, discussies op gang te brengen, of onrecht aan te kaarten. (zie ook les 2: terzijde ‘Pamfletten’)
Pamfletten, ook wel vlugschriften of vliegende bladen genoemd, bestonden sinds de uitvinding van de boekdrukkunst. Je kunt ze beschouwen als de voorloper van de krant. Door een pamflet was het mogelijk om snel en op grote schaal actuele berichten te verspreiden in beknopte vorm, dus goedkoop. Niet alleen actuele berichten konden worden doorgegeven. Al snel gebruikte men deze manier ook om propaganda te maken, discussies op gang te brengen, of onrecht aan te kaarten. (zie ook les 2: terzijde ‘Pamfletten’)
Bestuurders van de steden van de Republiek. Regenten kwamen voort uit vooraanstaande (koopman)families, ook wel ‘regentenfamilies’ genoemd.
Oude Nederlandse gouden munt ter waarde van ruim veertien gulden waar vroeger mee betaald werd.
Pamfletten, ook wel vlugschriften of vliegende bladen genoemd, bestonden sinds de uitvinding van de boekdrukkunst. Je kunt ze beschouwen als de voorloper van de krant. Door een pamflet was het mogelijk om snel en op grote schaal actuele berichten te verspreiden in beknopte vorm, dus goedkoop. Niet alleen actuele berichten konden worden doorgegeven. Al snel gebruikte men deze manier ook om propaganda te maken, discussies op gang te brengen, of onrecht aan te kaarten. (zie ook les 2: terzijde ‘Pamfletten’)
Een republiek is een staatsvorm waarbij er geen regering door erfopvolging bestaat. De macht ligt in deze staatsvorm bij één of meer personen, die de macht van het volk (democratie), het parlement of via een staatsgreep in handen gekregen hebben.
Bestuurders van de steden van de Republiek. Regenten kwamen voort uit vooraanstaande (koopman)families, ook wel ‘regentenfamilies’ genoemd.
De Staten-Generaal was het gemeenschappelijk overlegorgaan ten tijde van de Republiek. De Staten-Generaal bestond uit de algemene staten die de gewesten vertegenwoordigde.
Pamfletten, ook wel vlugschriften of vliegende bladen genoemd, bestonden sinds de uitvinding van de boekdrukkunst. Je kunt ze beschouwen als de voorloper van de krant. Door een pamflet was het mogelijk om snel en op grote schaal actuele berichten te verspreiden in beknopte vorm, dus goedkoop. Niet alleen actuele berichten konden worden doorgegeven. Al snel gebruikte men deze manier ook om propaganda te maken, discussies op gang te brengen, of onrecht aan te kaarten. (zie ook les 2: terzijde ‘Pamfletten’)
Pamfletten, ook wel vlugschriften of vliegende bladen genoemd, bestonden sinds de uitvinding van de boekdrukkunst. Je kunt ze beschouwen als de voorloper van de krant. Door een pamflet was het mogelijk om snel en op grote schaal actuele berichten te verspreiden in beknopte vorm, dus goedkoop. Niet alleen actuele berichten konden worden doorgegeven. Al snel gebruikte men deze manier ook om propaganda te maken, discussies op gang te brengen, of onrecht aan te kaarten. (zie ook les 2: terzijde ‘Pamfletten’)