Les 2 De ideale Bataafse staat

Joan Derk van der Capellen tot den Pol

De schrijver van Aan het volk van Nederland stierf op 6 juni 1784, slechts drieënveertig jaar oud en slechts drie jaar na het verschijnen van zijn . Toen hij nog leefde, werd hij benoemd tot Ridder tot de Staten in Overijssel. Hij begon zich toen in te zetten tegen de zogenaamde ‘drostendiensten’ in Overijssel. Toen in het jaar 1780 zijn vader overleed, kreeg Van der Capellen diens huis Appeltern én problemen geërfd, zoals het moeten bijwerken van veertig jaar lange achterstallige administratie en de achterstelling van de katholieke boeren die bij het landgoed hoorden.
 
Na Van der Capellens dood leken de problemen nog niet verdwenen. Zo is zijn grafmonument verwoest door . Gelukkig was zijn lichaam en dat van zijn vrouw toen al ergens anders veilig ondergebracht. Er waren echter ook nog de in de die meenden een standbeeld voor hem op te moeten richten. Dit werd in Rome vervaardigd, maar is nooit over de Italiaanse grens gekomen omdat de kunstenaar ter dood werd veroordeeld wegens betrokkenheid bij een aanslag op Napoleon.
 
In Zwolle (Overijssel) wordt Van der Capellen nog vereerd als een onvermoeibare strijder voor de democratie. Ook is bij zijn ouderlijk huis Appeltern een straat naar hem vernoemd. Hella Haasse heeft in 1994 de kroniek Schaduwbeeld, of Het geheim van Appeltern geschreven, waarin een chronologisch overzicht wordt gegeven van de documenten over de politieke situatie in de aan het einde van de achttiende eeuw. Ze besteedt hierin extra aandacht aan Van der Capellen.

Macht van de media:
effect van het pamflet

 

Van der Capellens verzoek tot actie vond gehoor. Het politieke conflict dat er toch altijd al was tussen en burgers, werd een strijd waarbij zelfs doden vielen. Want niet alleen kwam er een enorme pamflettenregen op gang waarbij burgers elkaar fel bestreden en bespotten, ook vonden er plaats. Daarnaast richtten steden schutterijen op, exercitiegenootschappen. Burgers van beide partijen bewapenden zich en organiseerden militaire oefeningen. Verschillende dorpen en steden werden bestormd, huizen werden geplunderd en in brand gestoken. Sommige schrijvers van boeken over deze periode spreken zelfs over een burgeroorlog, vanwege de grimmigheid van de gewapende strijd.
 
Er waren verschillende momenten in deze periode, waardoor de situatie ineens omsloeg. Dat was onder andere in 1787, toen de koning van Pruisen zich ermee ‘bemoeide’ en zich tegen de keerde. De hadden zijn zuster prinses Wilhelmina – de vrouw van de Nederlandse – zwaar beledigd. Veel vluchtten toen naar Frankrijk. Daar organiseerden zij zich in een Vreemdelingenlegioen.
 
Opnieuw was er een totale omslag toen op 15 januari 1795 de Fransen en het Vreemdelingenlegioen, dat gevormd was door de patriotse bannelingen, de bevroren grote rivieren overstaken en hun intocht maakten. vluchtte onmiddellijk naar Engeland. De namen in vrijwel alle Nederlandse steden de bestuurszetels over van de , die er op dat moment zaten. Overal in het land, voortaan de , werden vrijheidsfeesten gevierd; in steden en dorpen plantte men vrijheidsbomen, waar omheen werd gedanst. Deze gebeurtenis wordt wel de ‘’ genoemd. Men ontwierp een grondwet, waarin de idealen van de oude Batavieren moesten worden verwezenlijkt: volkssoevereiniteit, de afschaffing van erfopvolging, hervorming van onderwijs en staatsinrichting. Ook de vrijheid van stond zeer hoog in het vaandel. De heeft voortgeduurd tot 1806. Toen benoemde Napoleon zijn broer Lodewijk tot koning van de Nederlandse staat, die toen Koninkrijk Holland ging heten.

Pamfletten, ook wel vlugschriften of vliegende bladen genoemd, bestonden sinds de uitvinding van de boekdrukkunst. Je kunt ze beschouwen als de voorloper van de krant. Door een pamflet was het mogelijk om snel en op grote schaal actuele berichten te verspreiden in beknopte vorm, dus goedkoop. Niet alleen actuele berichten konden worden doorgegeven. Al snel gebruikte men deze manier ook om propaganda te maken, discussies op gang te brengen, of onrecht aan te kaarten. (zie ook les 2: terzijde ‘Pamfletten’)
Zie prinsgezinden.
Zie staatsgezinden. (zie ook les 2: terzijde ‘Patriotten’)
De Bataafse Republiek, destijds ‘Bataafsche Republiek’, was van 1795-1806 een republiek die voor een groot deel het huidige Nederland omvatte. De Bataafse Republiek werd in de Bataafse Revolutie uitgeroepen op 19 januari 1795.
Een republiek is een staatsvorm waarbij er geen regering door erfopvolging bestaat. De macht ligt in deze staatsvorm bij één of meer personen, die de macht van het volk (democratie), het parlement of via een staatsgreep in handen gekregen hebben.
Zie staatsgezinden. (zie ook les 2: terzijde ‘Patriotten’)
Zie prinsgezinden.
Het ritueel verbranden van boeken komt in de hele geschiedenis voor. In dit geval gaat het om de boekverbrandingen met als motief de onenigheid tussen de patriotten en Oranjegezinde burgers weer te geven. Teksten van de ‘tegenpartij’ werden opzettelijk verbrand om verspreiding van stellingen tegen te gaan, maar ook om het eigen standpunt duidelijk te maken.
Zie staatsgezinden. (zie ook les 2: terzijde ‘Patriotten’)
Zie staatsgezinden. (zie ook les 2: terzijde ‘Patriotten’)
Plaatsvervanger van de koning die de heerschappij namens hem uitvoert. De stadhouder is een gemachtigde vorst. Later werd de stadhouder de bestuurder van één of meerdere Nederlandse gewesten.
Zie staatsgezinden. (zie ook les 2: terzijde ‘Patriotten’)
Plaatsvervanger van de koning die de heerschappij namens hem uitvoert. De stadhouder is een gemachtigde vorst. Later werd de stadhouder de bestuurder van één of meerdere Nederlandse gewesten.
(1748-1806) Willem V was de zoon van Willem IV. Hij was stadhouder van de Republiek der Verenigde Nederlanden. Hij wordt ook enkele malen aangesproken in het pamflet Aan het volk van Nederland. Joan Derk van der Capellen beschuldigt hem namelijk van onderdrukking, wantoestanden en foute gedragingen.
Zie staatsgezinden. (zie ook les 2: terzijde ‘Patriotten’)
Zie prinsgezinden.
De Bataafse Republiek, destijds ‘Bataafsche Republiek’, was van 1795-1806 een republiek die voor een groot deel het huidige Nederland omvatte. De Bataafse Republiek werd in de Bataafse Revolutie uitgeroepen op 19 januari 1795.
Van 1794 tot 1799. Ook wel ‘De Nederlandse opstand’ genoemd. Deze periode houdt de politieke, sociale en culturele omwentelingen in de Noordelijke Nederlanden aan het einde van de achttiende eeuw in.
Omstreeks 1450 wordt de boekdrukpers uitgevonden. Geschriften kunnen vanaf deze periode vermenigvuldigd worden door middel van een drukpers. Voorheen werden boeken handgeschreven en door overschrijven gekopieerd. Door de opkomst van de boekdrukkunst ontstaat er een grotere verspreiding van geschriften, doordat werken in grotere oplagen gedrukt kunnen worden.
De Bataafse Republiek, destijds ‘Bataafsche Republiek’, was van 1795-1806 een republiek die voor een groot deel het huidige Nederland omvatte. De Bataafse Republiek werd in de Bataafse Revolutie uitgeroepen op 19 januari 1795.